страница 1
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Похожие работы
|
Тематическое планирование по чувашской литературе Класс: 4 Учитель: Вракеева Инна - страница №1/1
УТВЕРЖДАЮ. СОГЛАСОВАНО. Рассмотрен на Директор школы Зам. директора по УВР заседании методсовета ________Ю.В. Прокопьев _________Р.Н. Ермошкина «____»_______2010г. «____»___________2010г. «____»_____________2010г. Протокол №______ Календарно – тематическое планирование Класс: ___4___Учитель: Вракеева Инна Михайловна Количество часов в неделю:___3_______ 1 четв.___27__________ 2 четв.___21__________ 3 четв.__30_________ 4 четв.____24________ 1 четверть___1_____ 2 четверть____1_____ 3 четверть__ 2__ 4 четверть____2__ Практические работы:___________Разработано на основании авторской рабочей программы по чувашской литературе для начальных классов, утвержденной директором образовательного учреждения Учебник Т.В. Артемьева, О.И. Печников, Р. Н. Петрова Тăван сăмах. 4-мĕш класс. Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2005. Задачник Кульев О.Г., Кульева А.Р.Литература вулавĕ. Ĕç тетрачĕ. 4-мĕш класс.Шупашкар, 2009. Дополнительная литература Кульев О.Г., Кульева А.Р. Хелхем. 3-мĕш класс валли. Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2004. Ум/н калани В\рентъпе =спару, аталантарупа сап=рл=х задачисене татса парас \ёре ача-п=ча тата ёамр=ксен литературипе ус= курасси педагогсемпе методистсемш\н те, ашш\-ам=ш\семш\н те яланах ёив\ч ыйтусенчен п\ри пулн=. Ачасене к\неке юратма, пултарулл= вулавё= пулма в\рентесси, вулав культурине х=н=хтарасси — питех те к=тк=с \ё. +на т\р\с туса пырсан ёеё литература п\лтер\ш\ ача пурн=ё\нче пыс=к пулма пултарать. Искусств=н ытти т\с\сем пекех, литература та этем\н к=м=л-туй=мне в=ратакан, хускатакан, й\ркелекен хат\р. Литература фантазие, шух=ш в\ёевне, =слав пултарул=хне аталантарать. Франци философ\ тата ёыравёи Д. Дидро х=й в=х=т\нче ёапла калан=: «Ёынсем вулама п=рахсан шух=шлама та п=рахаёё\». Ч=нах та, вуламан ёын к=нттамрах, чур=срах, с\мс\ртерех. Ун=н хавхалану туй=м\ те имшер. Вулав в=л этеме харкам т\лл\нех аталанса пымалли питех те паха хат\р. XXI \м\р телевиденипе компьютер \м\р\ пулни куё к\ретех. В\сем ум\нче ларса м\н чухл\ ыр= в=х=т сая каять пул\! Чылай=ш\н ёавна пула чун-ч\репе к=м=л-сипет уёл=х\нче х=йне ев\р пуш=л=х ёуралч\, в=л сар=лсах, тар=нлансах пырать. Ача-п=ча сахал вулани кашни учителех п=ш=рхантарать. Ачасем литература хайлав\сене суйласа илме, в\сене т\р\с вулама, хак пама п\лменни, вулав культури чакн=ёем\н чакса пыни ёинчен чан ёапсах п\лтермелли в=х=т чикки патне ёывхарса пыратп=р. Ачана литератур=н асамл= т\нчипе м\нлерех паллаштармалла? +на к\некене юратса вулама еплерех в\рентмелле? Тата ытти вун-вун ыйту кан=ё памасть мал \м\тл\ педагогсене. Иртн\ \м\р\н икк\м\ш ёурринче вулав урок\сене ик\ ушк=на уй=ратч\ё: класри тата класс тулаш\нчи вулав. В\сен т\ллев\сем п\решкел пулин те (к\ё\н ёулсенчи шкул ачине ыр= к=м=л-туй=мл= ъсме, ун=н =с-т=нне пур енл\н аталантарма пул=шасси), задачисем кашний\н х=й\н пулн=. Вулав урок\сен — в\ренекен\н вулав =слайне куллен лай=хлатса пырасси, вуланине туллин =нланма, текстпа \ёлеме в\рентесси. Класс тулаш\нчи вулав урок\сен — ача-п=ча литературипе паллаштарасси, к\некене юратма, харкам т\лл\н вулама в\рентесси. Хальхи \м\рте пуёлам=ш шкулта ч\лхене в\рентес меслетл\хе теп\р =нлав к\ч\: литература вулав\. Ку в=л тап-таса вулав к=на мар, литература вулани ёеё те мар. Нормативл= документсенче литература вулав\н т\ллевне ачасен вулав х=н=х=в\сене аталантарнипе п\рлех в\сене илемл\ литература хайлав\семпе \ёлеме в\рентессипе ёых=нтарн=. Патшал=х базис план\пе кил\шълл\н, 2006 ёултан пуёласа ч=ваш наци пуёлам=ш шкулсен в\рентъ планне «литература вулав\» предмета п\ррем\ш класранах к\ртн\. Ёапла вара малашне I—IV классенче вулав урок\сем выр=нне литература вулав\н урок\сем пулаёё\ (п=х=р: Базисный учебный план общеобразовательных учреждений Чувашской Республики с родным (нерусским) языком обучения. Начальное общее образование // Хал=х шкул\. — 2006. — 3№. — 51 с.) Планра литература вулав\ валли п\ррем\ш класра эрнере 2 сехет, икк\м\ш, виёё\м\ш, т=ватт=м\ш классенче 3-шер сехет уй=рн=. Литература вулав\, — ч=ваш шкул\семш\н хальл\хе ё\н\ предмет. Й\ркелъ ыйт=в\сенчен чылай=шне татса паман-ха. /ё т\ллев\пе задачисене пал=ртман, в\рентъ программине туса й\ркелемен, ятарл= в\ренъпе в\рентъ к\некисем те ёук. Куё=м тапх=р\нче ас=нн= \ёе й\ркелесе ертсе пыракан документ выр=нне ёак пособипе ус= курмалла. Ку меслетл\х к=тарт=в\сенче вулав урок\семпе литература вулав\н урок\сем хушшинчи уйр=мл=хсене танлаштарса ёырса к=тартн=, нормативл= документсене ас=нн=, в\рентъ т\ллев\семпе задачисене пал=ртн=, кашни класри в\рентъ содержанине уё=млатн=, х=ш в\рентъ хат\р\пе еплерех ус= курмаллине =нлантарн=. Вулав — пуплевпе шух=шлава аталантармалли т\п \ё-х\л. Пуёлам=ш классенче вулав п\лтер\ш\ уйр=мах пыс=к, м\нш\н тесен ш=пах ёак в=х=талла этем\н =с-хак=лпа к=м=л-сипет пахал=х\сем, \ё-х\л т\с\сем ник\сленеёё\. Эсир ёакна ас=рхан=-и: ачаран вулама юратн= ёынна търех уй=рса илет\н. В=л ыттисенчен ёив\ч =сл=рах, сап=ртарах, к=м=лл=рах, туй=мл=рах, сис\мл\рех. Й\ркелл\ хут-к\некере усала в\рентмеёё\, ёут ёантал=кри, ёынпа ёын, ёынпа ёут ёантал=к хушшинчи илемл\ хутш=н=ва курма х=н=хтараёё\, харкам хутш=нусене те илемл\ тума хавхалантараёё\. Вулав х=н=х=в\сене аталантарасси халиччен ытларах класри тата класс тулаш\нчи вулав урок\сенче пулса пыратч\. Т\прен илсен, класри вулав урок\сен т\ллев\сене пуёлам=ш классен программинче ёапларах пал=ртн=чч\: — вулав =слайне куллен лай=хлатасси, ёир\плетесси, вулав=н т\п мел\сене в\рентсе пырасси; — текстпа \ёлеме в\рентесси; — вулавпа ёых=нулл=н ачасен пуплевне аталантарасси; — литература п\л\в\н ансат =нлав\семпе паллаштарасси. Вулав урок\сенче ытларах ачаран пултарулл= вулакан тата итлекен хат\рлессине т\п выр=на лартн= пулсан, литература вулав\н урок\сен т\ллев\ самай анл=ланать, в=л в\ренекентен пултарулл= вулавё=па итлевё\ тата хайлавё= хат\рлессипе ёых=нса каять. Литература вулав\нче ёак задач=сене лартатп=р, в\сене пурн=ёа к\ртес \ё ник\сне хывса х=варатп=р: — ача ёит\нсен м\нпур этемл\х\н литература пуянл=хне =нланма, хисеплеме, унпа киленме пултарт=р; — т\нче литературин пълминче ч=ваш литературин тъпи те пал=рмаллах пыс=к пулнине =нкарт=р; — хайлава =нланса илме =на хайлан= пекех йыв=ррине ас=рхат=р; — кирек х=ш хайлав та ёыравё= пуё\нче ш=ранса кал=планн=, шух=шласа к=ларн= япала иккенне чухлат=р, х=й те хайлас \ёе яв=ёма с\млент\р; — ача-п=ча =с-т=н т\л\ш\нчен ёеё мар, чи малтан к=м=л-сипетпе туй=м-сун=м т\л\ш\нчен тасалса пуянлант=р. Литература вулав\ пуёлам=ш шкул=н чи пыс=к ик\ т\ллевне п\рл\хл\н татса пама май парать: п\ррем\ш\нчен, вулама тата к\некене юратма в\рентет, икк\м\ш\нчен, литература хайлавне =нланма тата унпа \ёлеме в\рентет. Калар=м=р \нт\, вулав — ача пурн=ё\нчи т\п \ё-х\лсенчен п\ри. Ёав=н пекех в=л ачана харкам т\лл\нех аталанма пул=шакан т\п хат\р те. Текстпа пуплев единици пек \ёленипе п\рлех =на литература хайлав\ пек те п=хмалла, ёав=нпа та текстпа \ёлен\ май литература хайлав\сен стиль (илемл\ литература, =сл=л=х литератури, публицистика литератури т.ыт.те) уйр=мл=х\сене с=нама-курма та в\рентмелле. Литература вулав\н урок\сенче вулав х=н=х=в\сене аталантарассине вулавё= =слай\сене й\ркелессипе, литература хайлав\семпе \ёлеме в\рентессипе ёых=нтарса туса пыратп=р. Халиччен вулав урок\сенче пурн=ёласа пын= задач=сене малашне литература вулав\н урок\сенче татса пама тивет. Анчах та в\сем хал\ пыс=к \ё\н п\р пай\ ёеё пулаёё\. Палл= психолог Л.С. Выготский х=й в=х=т\нче ёапларах шух=ша пал=ртн=чч\: аталанупа в\ренъ п\р хар=с пулса пымалла, эпир ача аталанса ёитессе к\тсе в\рент\ве чарса т=ма пултараймастп=р. Ёак шух=шпа кил\шсе эпир ёапла калатп=р: вулав техники ёир\пленсе ёитессе к\тсе лармалла мар. Вулав техникине аталантарассине илемл\ хайлавпа \ёлеме в\рентессипе хар=с туса пырас пулать. Ёапла вара литература вулав\ хутла в\ренме пуёлан= тапх=ртах (букварь тапх=р\нче) практик=на к\мелле. В=л е ку предмета в\ренсе ача м\нлерех ёит\нъсем патне ёитсе тухма тив\ёлине патшал=х стандарч\ пал=ртать. Литература вулавне пуёлам=ш классенче в\рентмелли ч=ваш регион стандарч\ хальл\хе ёук-ха. Ёакна шута илсе министерство ёак т\сл\хпе ус= курма с\нет. +на П\т\м\шле в\рент\в\н патшал=х стандарч\н федералл= компонентне т\пе хурса хат\рлен\ (п=х=р: Федеральный компонент Государственного стандарта общего образования // Вестник образования России. — 2004. — №4). П\т\м\шле пуёлам=ш в\рентъ — п\т\м\шле в\рент\в\н п\ррем\ш сып=к\. Стандарт ача харкамл=хне аталантарассине т\п выр=на хурать те ёапларах т\ллевсене пурн=ёлама пал=ртать: — шкул ачин харкамл=хне, ун=н творчеств=лл= пултарул=хне, в\ренес турт=мне аталантарасси, в\ренсе ёын пулас к=м=л\пе =слайне кал=пласси; — к=м=л-сипетпе илемл\х туй=м\сене аталантарасси, харп=р х=йне тата ыттисене хисеплеме в\рентесси; — п\лъсене, =слайсемпе х=н=хусене, \ё-х\л\н т\рл\ т\с\сене пурн=ёлас мелсемпе майсене =са хывасси; — ачасен ът-пъ, хул-ёур=мпа ал-ура тата психика сывл=хне упрасси тата ёир\плетесси; — ачан харкамл=хне упрасси тата =на аталантарма условисем т=васси. Литература вулавне в\ренн\ май=н ёак т\ллевсене пурн=ёа к\ртмелла: — =нланса, т\р\с, х=в=рт тата пал=ртулл= вулас =слая =са хывасси; — вулавё= тавракур=мне кал=пласси тата харкам т\лл\н вулас хавхалан=ва аталантарасси; пуплев \ё-х\л\н пур т\с\сене те ёир\плетсе пырасси; — илемл\ творчество тата =с-хак=л пултарул=х\сене аталантарасси, хайлава ч\ре вит\р к=ларса вулама в\рентесси, илемл\ с=маха туйма х=н=хтарасси; — к\неке вулама, илемл\ литература т\нчипе к=с=кланма хавхалантарасси; к=м=л-сипет т\л\ш\нчен таса пулма, ыр=па усала уй=рма в\рентесси; т=ван ч=ваш тата ытти хал=хсен культурине хисеплеме х=н=хтарасси. Илемл\ тата ансатлатн= =сл=л=х хайлав\сем. Хал=х с=махл=х\н хайлав\сем. Ч=ваш литературин классик\сен хайлав\сем (Иван Яковлев, Константин Иванов, Ёеёп\л Мишши, Ёемен Элкер, Пет\р Хусанкай, Илпек Микулай\, Трубина Мархви, Ухсай Якк=в\, Уй=п Мишши, Мария Ухсай т.ыт.те). Ача-п=ча литератури. Выр=с тата т\нче ёыравёисен, Раёёейре пур=накан хал=хсен литератор\сен ачасемш\н ш=л ёемми хайлав\сем. Справочниксем, энциклопедисем, ача-п=ча хаёат-журнал\. (Кунта тата малалла: курсивпа пал=ртн= материала в\ренмелле, анчах в=л требованисен шутне к\мест.) Т\п тем=сем: Т=ван ё\ршыв, ёут ёантал=к, ёынсен \ё\-х\л\, ачасен пурн=ё\, ёынсен хутш=н=в\сем, ыр=па усала уй=расси, тем те п\р курса ёъренисем. Литература хайлав\н =шл=хне =нланни: тема, т\п шух=ш, \ёсем, \ёсен й\рки. Хайлаври с=нарсем. В\сен сав=н=ё\пе хуйхи-суйхине =са хывни, =нланни. Герой характер\, ун=н х=тлан=в\сем (\ё\сем), в\сен с=лтав\сем. Жанрсене уй=расси: хал=х с=махл=х\н вак жанр\сем, хал=х юмах\, литература юмах\, калав, повесть, с=в=, юптару. Илемл\ с=нарл=х=н ч\лхе хат\р\сене уй=расси (терминологипе ус= курмас=р). К\некене ъкерч\ксемпе, графика хат\р\семпе илемлетнин п\лтер\ш\. Литература хайлав\сем искусств=н ытти т\с\семпе ёых=нса т=ни (ънер искусстви, театр, кино тата музыка). К\некепе \ёлес =слайсем: к\неке т\сне (м\н вулас тенине) уй=рма п\лмелле; к\некене харкам т\лл\н суйласа илн\ чухне ёак самантсемпе — автор яч\, хушма яч\, тупмалли, ум с=мах, хыё с=мах, аннотаци — ус= курма пултармалла. Т=нлу. Т\рл\ жанрл= илемл\ хайлавсене итлесе =нланасси. Вулав. Кал=п=ш\ тата жанр т\л\ш\нчен ш=л ёемми хайлавсене =нланса вуласси. Вулав т\ллевне =нкарасси. Т\ллевне кура вулав т\сне суйласа илесси: паллашулл=, т\пчевл\, суйлавл= вулав. Вулав мел\: с=махсене вакламас=р вуласси. Вулав т\р\сл\х\: палламан текста уё=мл=н, с=махсене ч=мламас=р вуласси. Вулав х=в=ртл=х\: текста вуланине =нланма май паракан х=в=ртл=хпа вуласси, х=в=ртл=ха май\пен ъстерсе пырасси. Пал=ртулл= вуласси, содержанипе кил\шълл\ интонаципе ус= курасси. Калаёу. Итлен\ е вуласа тухн= хайлава сътсе явмалли калаё=ва хутш=насси. Харкам шух=ша калав тексч\пе, ытти материалпа ус= курса ёир\плетесси. Вуласа тухнин содержаний\ т=р=х ыйтусем лартма, в\сене хуравлама пултарасси. Текст содержанине каласа парасси. Хайлав (геройсем, \ёсем) ёинчен п\ч\кё\ калав =сласси; текста план т=р=х с=мах в\ёё\н каласа парасси; уйлав тата с=нлав элеменч\семпе ус= курса с=мах в\ёё\н калав =сласси. С=в=сене п=хмас=р каласа парасси. Ёыру. Вуласа тухн= е итлен\ хайлавсем т=р=х лартн= ыйт=ва ёырса хуравласси (компьютерпа та ус= курма юрать). — в\ренн\ литература хайлав\сен ятне, автор\сене, т\п содержанине; пултармалла: — к\неке элеменч\сене уй=рма (хуплашка, титул листи, тупмалли, ъкерч\к, аннотаци); — илемл\ хайлав текстне =шра =нланса вулама (вулав х=в=ртл=хне шута илмес\р); — хайлав=н темипе т\п шух=шне пал=ртма; — содержани каласа пама (текст кал=п=ш\ п\р страница ёур=ран ытла мар); — текста п\лтер\шл\ пайсене уй=рма, текст=н ансат планне тума; — текст ёине таянса п\ч\кё\ монолог =слама, \ёсене, геройсене хак пама; — с=в=лл= хайлавсене п=хмас=р каласа пама (суйласа илсе); — с\нн\ тема т=р=х с=мах в\ёё\н п\ч\кё\ текст =слама; — т\сл\х выр=нне фольклор хайлав\семпе ус= курма (тупмалли юмахсем, ваттисен с=мах\сем, юмахсем); — илемл\ литература жанр\сене (юмах, калав, юптару), хал=х юмах\сене тата литература юмах\сене п\р-п\ринчен уй=рма; — в\ренн\ материалтан суйласа т\рл\ тематик=лл= хайлавсен т\сл\х\сене ас=нма; — туянн= п\лъсемпе тата =слайсемпе практик=ра тата кулленхи пурн=ёра (тив\ёл\ лару-т=рура) ус= курма: Пуёлам=ш классенче литература — ачасен т\нчекур=мне, тавракур=мне й\ркелемелли, к=м=л-туй=мне хускатмалли т\п хат\рсенчен п\ри. Ёав=нпа та литература вулавне пыс=к тимл\х уй=рма тивет. Ку уроксен т\ллевне к\скен этемл\х\н литература пуянл=хне ачаранах тар=нн=н =нланма пултаракан вулавё= хат\рлесси тесе пал=ртма пулать. Пал=ртн= т\ллевпе кил\шълл\н, т\прен илсен, ёак задач=сене татса памалла: — ачасен харкам ъс\мне тив\ётерекен литература хайлав\сене вулас к=м=лне амалантарасси; — хайлав тексч\пе \ёлемелли пуёлам=ш х=н=хусем кал=пласси; — вулав х=н=х=в\сене лай=хлатса, ёив\члетсе парасси; — хайлавсене туллин =нланса =са хывма в\рентесси; — илемл\ хайлавсене =са хывмалли, ас=мламалли мелсене (пал=ртулл= вулав, п=хмас=р калама в\ренесси, драм=ласси, с=махл= ъкерч\к, =славл= каласа парасси, эпифильмсем т=васси т.ыт.те) алла илесси; — литература п\л\в\н ансат =нлав\семпе паллаштарасси, в\сен т\сл\х\сене текстра тупма х=н=хтарасси, ч\лхе илемне туйма, чухлама в\рентесси; — пурн=ёри (ёут ёантал=кри, этемпе этем, этемпе ёут ёантал=к хутш=н=в\нчи) илеме ас=рхама, юратма х=н=хтарасси, чун-ч\репе к=м=л-сипет т\л\ш\нчен тасарах пулма хавхалантарасси. Вулав урок\сем валли ятарл= в\ренъ тата в\рентъ к\некисем ёукки ёинчен маларах ас=нн=чч\ \нт\. Хальл\хе маларах тухн= вулав к\некисемпе ус= курмалла: II—IV классем валли «Т=ван с=махсем» тата хушма вулав к\некисем. Ёав=н пекех т\рл\ хрестоматисемпе, тухсах пыракан к\некесемпе, хаёат-журналти материалсемпе ус= курма тивет. I класс В\рентъ план\пе кил\шълл\н п\ррем\ш класра ёултал=к т=ршш\пех эрнере 2 хут литература вулав\н урок\ ирттерме пал=ртн=. Анчах та малашне, ачасен ъс\м уйр=мл=х\сене кура, ку уроксене икк\м\ш ёур ёултан к=на пуёлама, эрнере п\рер урок ирттерме йыш=нн=. П\ррем\ш ёур ёулта, ачасен вулав х=н=х=в\сем й\ркеленсе ёитеймен пирки, «литература итлев\сем» ирттеретп\р. Ку \ё валли ятарл= урок уй=рма кирл\ мар. /ёе эрнере п\рре букварь ум\нхи тапх=рта тата букварь урок\сенче 15—20 минут хушшинче туса пымалла. Литература итлев\н т\п т\ллев\ — ачасене литература хайлав\семпе к=с=клантарса ярасси, илемл\ хайлавсене итлесе =нланма, =са хывма в\рентсе пырасси. Ёапла вара литература итлевне литература вулав\н кърт\м\ теме те пулать. Литература материал\: ача-п=ча с=махл=х\ (юмах-халап, с=в=-юр=), п\ч\ккисем валли ятарласа ёырн= с=в=-калав. Паллах \нт\, хайлавсене суйласа илн\ чухне ачасен ъс\мне, букварь урок\сен темине шута илес пулать. Ачасен в=ййи-кулли ёинчен вулан= чухне, т\сл\хрен, итлеме суйлан= хайлав та ёак тем=пах ёых=нсан лай=х пулмалла. Малтанхи тапх=рта ч=ваш хал=х с=махл=х\пе ч=ваш ёыравёисен хайлав\сем т\п выр=нта пулма тив\ёл\. Ача х=й х=ш хал=хран тухнине, ёав хал=х=н м\н тери паха с=махл=х т\нчи пуррине =нланма пирвайхи уроксенчех пуёлат=р. Вулав материалне ача-п=ча к\некисенче, ятарл= хрестоматисенче, хаёат-журналта шырамалла («П\ч\ккисен к\неки», автор\сем Т.В. Артемьев=па Г.Ф. Трофимов; «Ёеёп\л», автор\сем Н.Н. Маслов=па Г.В. Лукоянов; «Тант=ш» хаёат, «Тетте» журнал т.ыт.те). Хайлавсене тишкерн\ май ачасене литература п\л\в\н ансат =нлав\семпе те паллаштарса пыратп=р. Илемл\ хайлавсенче автор пул=мсемпе с=нарсене с=махсемпе ъкерсе, с=нласа панине (ънерё\ с=р=семпе ъкерч\к тун= пек) =нлантармалла. Ачасене с=мах х=ватне туйтарма т=р=шмалла. Хайлавсенче с=нарл=х хат\р\сенчен ансатраххисене (эпитет, танлаштару, метафора, темиёе хут калани) курма-с=нама, каярахпа вара в\семпе пуплевре ус= курма в\рентсе, х=н=хтарса пырас пулать. Хайлав=н т\п шух=шне, интонацине, с=нарсене тар=нрах туйса илме, =нкарма пул=шас т\ллевпе т\рл\ творчество \ё\сем й\ркелемелле. Ёак самантсене тимлетп\р: — с=нарсен портреч\сене т=васси (с=мах в\ёё\н е с=р=па); — асра юлн=, ытларах к=м=ла кайн= самантсене с=нлакан ъкерч\ксем т=васси; — ансатрах хайлавсене рольсемпе вылясси; — п=хмас=р калама в\ренесси т.ыт.те. Илемл\ хайлавсене итлеме, =нланма х=н=хтарасси ачасен итлев х=н=х=в\сене аталантарассипе п\рл\хл\ пулса пыма тив\ёл\. Ёак \ёе ачасен т=нлас, ёын пуплевне =нланса туллин ас=млас =слай\ ёинче ник\слемелле. Ачасем итленипе п\рлех класс ум\нче калаёма, ыйтусене хуравлама, ыйту пама, илтнине каласа пама, сътсе явма в\ренсе пыраёё\. К\ё\н ёулхисемш\н х=йсене х=йсем хистесе итлеттересси ёав тери йыв=р \ё пулнине пал=ртмалла. В\сен ку х=н=ху й\ркеленеймен-ха. Тимл\х механизм\сем хальл\хе аталанма пуёлан= к=на. Ачасем чылай чухне м\н илтнине те х=лха вит\р к=ларса яраёё\. В\сене итлесе =нланма ятарласа в\рентме тивет. Тимл\хе аталантармалли ятарл= в=й=сен п\лтер\ш\ пит\ пыс=к: «Кам ытларах астуса юлать?», «Хушса кала», «С=махсен с=нч=рне т=с», «Итле, й=н=шсене туп» т.ыт.те. 6—7 ёулхи ачасем нумай в=х=т хушши итлеме пултарайманнине те шута илмелле. Психологсем ёир\плетн\ т=р=х, в\сем 3—7 минут хушши к=на тимлесе итлеме пултараёё\. Ёав=нпа вуласа паракан хайлавсем те 1—2 пичет страницинчен ытлашши пулмалла мар. — ачасен вулав х=н=х=в\сене аталантарса пырасси; — текстпа \ёлеме х=н=хтарасси; — илемл\ литератур=на с=мах искусстви пек курма, =нланма в\рентсе пырасси; — ачасен творчество пултарул=хне аталантарасси. Ку тапх=рта ч=ваш ч\лхине в\ренме эрнере 5 сехет уй=рн=. В\сенчен 4 сехет\нче «Ч=ваш буквар\пе» \ёлемелле. Малтан вулама-ёырма в\рентмелли уроксем, унтан букварь хыёё=нхи вулав урок\сем ирттермелле. Литература вулав\н урок\сем валли эрнере 1 сехет уй=рса х=вармалла. Литература вулав\н урок\сем букварь урок\семпе ёых=нулл=н пулса пымалла. Малтанхи в=х=тра ачасен вулав техникине аталантарасси п\ррем\ш выр=нта пулать. Вулав х=н=х=в\сем ёив\членсе пын= май текстпа ытларах \ёлеме пуёламалла. Вуланине =нланма пул=шас т\ллевпе ятарл= мелсене в\рентсе пымалла. Хальл\хе литература вулав\ ирттерме ятарл= пособи ёук (малашне кун пек к\неке к=ларма пал=ртн=). Уроксенче «Ч=ваш буквар\нчи» (букварь хыёё=нхи тапх=рти текстсем), «Ёеёп\лти» хайлавсемпе ус= курмалла. Малтанхи уроксем валли материал суйлан= чухне пит\ тимл\ пулмалла: ачасем х=ш саспаллине в\реннине шута илмелле. Ёапла вара литература вулав\н картине букварь урок\сен темисемпе шайлаштаратп=р. Ачасен вулав =стал=х\ й\ркеленсе, в\сем текстпа \ёлеме в\ренсе пын= май илемл\ хайлавсен тишкер\в\ те к=тк=сланать. Ачасемпе хайлаври с=нарсем ёинчен ытларах калаёмалла. С=нарсен х=тлан=в\сене сътсе явнипе п\рлех ёак=н с=лтав\сене те курма в\рентсе пырас пулать: м\нш\н ёапла калан= (тун=)? С=нарсене к=м=ллани е сивлени ёеё ёител\кс\р, в\сен характер\сене =нланма в\рентес пулать. Вулав, тишкеръ \ё\сем ачасен с=мах йышне, сас=па пуплев культурине, грамматика х=н=х=в\сене аталантарассипе ёума-ёум=н пурн=ёланса пыраёё\. (Ку т\л\шрен еплерех \ёлемеллине 2007 ёулта тухн= «Т=ван ч\лхе урок\сем. 1 класс» (автор\сем: М.К. Волков, Т.В. Артемьева, Л.П. Сергеев) меслетл\х к\некинче т\пл\н ёырса к=тартн=.) II класс 2006 ёулта ёир\плетн\ в\рентъ план\нче икк\м\ш класра т=ван ч\лхе в\рентме эрнере 6 сехет уй=рн=. Ку сехетсенчен ч\лхене тата литература вулавне в\рентмелли уроксем валли 3-шер сехет пайласа пан=. Класс тулаш\нчи вулав тата =славл= ёыру урок\сем ик\ эрнере п\рер вулав тата ч\лхе урок\сен шут\нчен пулмалла. II класри литература вулав\ валли те хальл\хе ятарл= к\неке ёук. Малтанл=ха т\п к\неке выр=нне II клас=н «Т=ван с=мах\пе» (автор\сем Т.В. Артемьева, О.И. Печников) тата «Шевле» хушма вулав к\некипе (автор\сем Г.В. Лукоянов, З.Н. Портнова, А.Р. Кульева) ус= курмалла. Уроксен тематики учебникри й\ркепе пулмалла. Хал\ \нт\ I класра =са хывн= =слайсемпе х=н=хусем ёине таянса, в\сене малалла тар=нлатса, пуянлатса пырас т\л\шпе \ёлетп\р. Малтанхи в=х=тра вулав =слай\семпе х=н=х=в\сене лай=хлатса пырасси, текстпа \ёлес х=н=х=ва ёив\члетесси т\п выр=нта пулмалла. Литература вулав\н урок\сен ытларах пай\ текстпа \ёлеме, вулав х=н=хтар=в\сем ирттерме каймалла. Ёак \ё ачасен пуплев \ё-х\л\н ытти т\с\сене (калаёу, ёыру, т=нлу, итлев) аталантарассипе ёых=нса п\р хар=с, юнашар пулса пымалла. Вулав =слай\сем ёив\членсе, аталанса пын= май илемл\ хайлава тишкересси маларах тухса пырать. II класра =са хывмалли =слайсемпе х=н=хусене ёапларах пал=ртатп=р: Вулав х=н=х=в\сем: — т\р\с, =нланса, п\р тик\сс\н, с=махсене вакламас=р вуласси; — вулав х=в=ртл=х\ минутра 50 с=махран кая мар пулмалла (=шра вулан= чухне с=мах шуч\ 60 таран ъсмелле); — вулан= чух шух=ша п=смас=р, т\р\с чар=нусем туса сывл=ш ёав=рса ярасси; — текстра паллакан тата палламан с=махсене уй=расси; — хутс=р предложенин пур т\с\сене те т\р\с интонаципе вуласси; — п\лтер\ше тата шух=ша кура текста х=в=рт е хуллен, сасса х=партса е х=партмас=р вуласси. Текстпа \ёлесси: — текст ятне =нлантарасси; — учитель ертсе пынипе текста, \ёсен й\ркине кура, п\лтер\шл\ пайсене уй=расси, в\сене ят парасси (план т=васси); — ансат план т=р=х хайлава ас=мласа каласа парасси; — харкам шух=ша текстри т\сл\хпе ёир\плетесси; — учитель пул=шнипе хайлав=н т\п шух=шне пал=ртасси; — юмаха, калава, с=вва п\р-п\ринчен уй=рса илесси. Пуплеве аталантарасси: — текстра т\л пулакан ё\н\ с=махсен п\лтер\шне уё=млатасси; — пул=ма, с=нарсене с=нлама с=махсен рет\нчен выр=нл=раххисене, вит\мл\реххисене суйласа илесси; — с=мах=н тър\ тата куё=мл= п\лтер\ш\сене пал=ртасси; — ч\лхе туй=мне ёив\члетесси; — нумай п\лтер\шл\ с=махсен п\лтер\ш\сене =нкарма, с=мах пул=вне чухлама х=н=хасси. Илемл\ хайлава вуласа =нланасси — ачасен к=м=л-туй=мне хускатассипе, аталантарассипе, =с-т=нне ёив\члетессипе п\рлех — в\сенчен вулавё= т=вас т\ллеве пурн=ёа к\ртсе пырассипе тач= ёых=нса пырать. Ёапла вара ёак самантсене те шута илме тивет: — илемл\ литература хайлав\семпе фольклор хайлав\сене, в\сен жанр\сене уй=рма в\ренсе пырасси; — хайлав тыт=мне =нланасси (композици, сюжет); — с=нарсен \ё\семпе х=тлан=в\сене с=лтавласси; — хайлаври с=нл=х тата с=нарл=х; — пал=ртул=х хат\р\сене курма, в\семпе ус= курма х=н=хасси. Вулавё= х=н=х=в\сене кал=пласа пын= май ачасене =слав \ё\сене те в\рентсе пымалла. Вулакан хайлавсемпе, пурн=ёри с=лтавсемпе ус= курса ятарл= в=й=лл= х=н=хтарусем, =слав \ё\сем ирттермелле (хайлава выляса пани, х=йсене п\р-п\р с=нар выр=нне лартни, с=нар ш=пи малашне м\нлерех пулнине тавё=рма т=р=шни, хайлав в\ёне, сюжетне ул=штарни, с=патне, в=х=тне ул=штарса каласа пани т.ыт.те). III класс Литература вулав\ валли ку класра 3 сехет уй=рн=; т=ван ч\лхене в\ренме — тата 3 сехет. Класс тулаш\нчи вулава й\ркелеме тата =славл= (творчество) ёыру \ё\сем ирттерме 2 эрнере п\рер сехет вулав тата ч\лхе урок\сенчен илетп\р. Литература вулавне ирттермелли т\п к\некесем ёаксем: 1. Волков Г.Н., Михайлова Л.И. Т=ван с=мах: 3-м\ш класс валли. — Шупашкар: Ч=ваш к\неке изд-ви, 2002. — 232 с. 2. Портнова З.Н., Сергеева Ю.Д. Х\лхем: Хушма вулав к\неки. 3-м\ш класс валли. — Шупашкар: Ч=ваш к\неке изд-ви, — 2003. 207 с. Уроксен й\рки «Т=ван с=мах» к\некери й\ркепе пулмалла. /ё\н т\п формисем тесе вулассине тата вуласа тухни т=р=х калаёассине йыш=натп=р. Ч=н-ч=н вулавё= т\сл\х\ выр=нне ачасемш\н учитель пулса т=рать. В=л сасса пал=ртса вулакан =стаё= пулма тив\ё. Учитель с=в=сене, юмах-калав сып=к\сене к\неке т=р=х вуласа панипе п\рлех в\сене п=хмас=р та калама пултармалла. Хайлавсене рольсемпе выляса параёё\, пукане театр\ й\ркелесе хал=х умне тухаёё\. Ёак= в=л вулава искусств=н ытти т\с\семпе (театр, кино, музыка, ънер, телевидени) ёых=нтарма пул=шакан паха мел. Ача-п=ча вылявне, вулавё=сен конкурс\сене видеокамер=па ъкерсе илни, кайран ушк=нпа п=хни пит\ пыс=к п\лтер\шл\. Хайлавпа (к\некепе) паллаштарн= май учитель автор пурн=ё\пе пултарул=х\, в=л пур=нн= в=х=три социалл= условисем ёинчен к\скен каласа парать. Паянхи ёыравё=семпе, музыкё=семпе, артистсемпе, ънерё\семпе т\л пулусем ирттерессине й=лана к\ртмелле. Шкул библиотекипе тач= ёых=нса \ёлеме тивет. Класра та п\ч\к библиотека й\ркелемелле. Ку ъс\мри в\ренекенсем ачасемпе ачасем, аслисемпе ачасем хушшинчи хутш=нусем ёинчен вулама юратаёё\. Ёакна уйр=мах асра тытмалла: ёит\ннисен киревс\р, т=рлавс=р \ё\сене ёырса к=тартн= хайлавсене тишкерсе аслисене питлессинчен ас=рханасч\. Кашни ача ёит\ннисене хисеплеме тив\ёл\. III класра =са хывмалли =слайсемпе х=н=хусем ёаксем: Вулав х=н=х=в\сем: — т\р\с =нланса, п\р тик\сс\н, с=махсене вакламас=р в=там х=в=ртл=хпа вуласси; — вулав х=в=ртл=х\ минутра 75 с=махран кая мар пулмалла (=шра вулан= чухне с=мах шуч\ 80 таран ъсмелле); — текста, п\лтер\шне тата шух=шне шута илсе, тив\ёл\ интонаципе (х=в=рт е хуллен, сасса х=партса е х=партмас=р, логика пус=м\сем, т=хтавсем туса) вуласси; — сас=па вулан= чухне харкам вулава ас=рхаса пырасси, й=н=ш выр=нсене теп\р хут вуласа търлетесси; — хутл= предложенисен интонацине чухласси; — п\лтер\шне уё=млатмалли с=махсене текстра харкам т\лл\нех пал=ртасси. Текстпа \ёлесси. Ёых=нулл= пуплеве аталантарасси: — текст ятне =нлантарасси, жанрне уй=расси (с=в=, калав, юптару, пьеса (=на сцена ёинче выляса к=тартма ёыраёё\); — ансат план =сласси, план т=р=х текст =шл=хне ас=мласа каласа парасси (туллин, к\скен, суйлавл=н); — текста ас=мласа каласа пан= чухне с=нарл= с=махсемпе ус= курасси; — хайлав=н т\п шух=шне пал=ртасси, =на тив\ёл\ ваттисен с=мах\сем тата калар=шсем тупасси; — сътсе явн= текст сып=кне пал=ртулл= вуласси; — вуласа тухн= хайлава ушк=нпа сътсе явас \ёе хутш=насси; — харкам шух=ша текстри т\сл\хпе ёир\плетесси; — герой м\нш\н к=м=ла кайнине е кайманнине темиёе ёых=нулл= предложенипе пал=ртасси; — инсценировк=сене хутш=нса роль с=мах\сене тив\ёл\ интонаципе вуласси. Литература теорий\н ник\с\сем: — хайлавра т\п \ё-х\ле (событие) пал=ртасси; — персонажа ун=н \ё\ т=р=х хакласси, в=л т\п геройпа м\нлерех ёых=нура т=нине ас=рхасси; — ч\лхен к=м=лёах, с=нарл=х уйр=мл=х\сене чухласси. П\т\м\шле =нлавсем: танлаштару, метафора, эпитет, гипербола, метоними (терминсене ас=нмас=р); — автор герой ёине м\нле куёпа п=хнине п\т\м\шле чухласси. Литература вулавне туллин, тар=нн=н й\ркелес тесен, паллах, шкул библиотекисен ч=ваш к\некисемпе пуян пулмалла. Ч=ваш литературин историй\нче ылт=н ёъпёене к\рсе юлн= ё\ршер к\неке ятне ас=нма пулать. Шел пулин те, в\сенчен ытларах=ш\ тахёанах ё\т\лсе п\тсе юр=хс=ра тухн= \нт\. Паянхи ёамр=к вулавё=сем в\сене хунарпа шырасан та тупас ёук. Ёак к\некесене ё\н\рен ёапса к=лармалла. Ёитмен пурн=ёа пула литература вулавне й\ркелеме т\рл\ хрестоматисемпе, «Тант=ш» хаёатри тата «Тетте» журналти хайлавсемпе ус= курма тивет. «Ялавпа» «Т=ван Ат=л» журналсенче те пире кирл\ материал сахал мар. Т\п литература тесе ёаксене йыш=натп=р: 1. Артемьева Т.В., Печников О.И., Петрова Р.Н. Т=ван с=мах: 4-м\ш класс валли. Хушса ё\нетн\ 2-м\ш к=лар=м. — Шупашкар: Ч=ваш к\неке изд-ви, 2005. — 240 с. 2. Кульева А.Р., Кульев О.Г. Мерчен: Хушма вулав к\неки. 4-м\ш класс валли. — Шупашкар: Ч=ваш к\неке изд-ви, 2004. — 223 с. Хайлавсене тематика принцип\н ник\с\ ёинче ушк=нлатп=р. Хал\ \нт\ ачасен ача-п=ча с=махл=х\н вак жанр\сене, асамл= юмахсене тишкерсе хак пама в\ренсе ёитмелле. Тем те п\р курса ёъренисем ёинчен, истори пул=м\сем ёинчен ёырн= пыс=крах кал=п=шл= (повесть, роман) хайлав сып=к\семпе паллаштарассине практик=на к\ртетп\р. Очерксемпе публицистика статйисене в\ренме пикенетп\р. Авторсен йыш\нче ч=ваш, выр=с, т\нче ёыравёисем. Вулав картинче ёак тем=сем т\п выр=нта пулма тив\ёл\: Т=ван ё\ршыв (атте-анне ё\ршыв\); эпир тата пир\н таврари т\нче. В\ренъ материал\ выр=нне ачасем лай=х п\лекен хайлавсене, ача-п=ча литератури классик\сен хайлав\сене, в=там шкулта в\рентме пал=ртн= хайлавсен сып=к\сене суйласа илмелле. Шкулта с=махл=ха в\реннин чи пыс=к т\ллев\ в=л харкам шух=ш-туй=ма, к=м=л-сун=ма логик=па грамматика тата риторика закон\семпе кил\шълл\н ёырса, каласа к=тартма в\рентесси пулса т=рать. Ёак шух=ша IV класра уйр=мах тимлемелле. Ятарл= =слав (творчество) \ё\сем ирттерме ик\ эрнере п\рер сехет ч\лхе урок\сен шут\нчен илмелле (литература вулав\ валли IV класра 3 сехет уй=рн=, ч\лхене в\ренме те ёав=н чухлех). Литература вулав\пе ёых=нтарса вуласа тухн= хайлав(сем) т=р=х п\ч\кё\ рецензисем, аннотацисем, хаклавсем ёыртарассине те шкул практикине к\ртмелле. Ёакна яланах асра тытмалла: лай=х ёыравё= пулас тесен малтанах лай=х вулавё= пулмалла. IV класра =са хывмалли =слай-х=н=хусем ёаксем: Вулав х=н=х=в\сем: — тулли с=махсемпе, =нланса вуласси; — вулав х=в=ртл=х\ минутра 95 с=махран кая мар (=шра вулан= чухне с=мах шуч\ 110 таран ъсмелле); — май\пен =шра =нланса вулама х=н=хса пырасси; — сас=па тата =шра т\р\с вуланине =нланса ас=рхаса пырасси; — =нланман с=мах(сен) п\лтер\шне п\т\м\шле пуплев п\лтер\ш\ ёине таянса чухласа илесси; — м\нпур предложение (хутс=ррисене те, хутлисене те) т\р\с интонаципе вуласси. Текстпа \ёлесси. Ёых=нулл= пуплеве аталантарасси: — текст=н т\п шух=шне пал=ртасси; — с=нар (с=нарсен) х=ткан=в\сен с=лтавне пал=ртасси; — калавё= с=патне ул=штарса каласа парасси; — текстри с=нар=н ёырса к=тартн= \ёсен ум\нхи тата хыёё=нхи ш=пи ёинчен каласа парасси; — текстра с=нлав тата уйлав элеменч\сене тупасси; — пуплев ёив\чл\х\пе вит\мл\хне, т\р\сл\х\пе с=нарл=хне =нкарасси; — шкул театр\н \ёне хутш=насси; — м\нлерех хайлавсене вулама к=м=ллани ёинчен ёых=нулл=н каласа парасси; — литература хайлавне сътсе явас \ёе хутш=нса харкам шух=ша пал=ртасси, шух=ша текстри т\сл\хсемпе ёир\плетесси. Литература теорий\н ник\с\сем: — «Кам (м\н) ёинчен вулар=м=р?» ыйт=ва жанр уйр=мл=х\сене, хайлав=н к=м=лёах турт=мне кура тата геройсем пурн=ёлакан \ё-х\ле к=м=л-сипет т\л\ш\нчен хак парса хуравласси; — калаври \ёсен й\ркине пал=ртасси; — хайлав =шл=хне п\р т\в\ре (завязка — \ё аталан=в\ — кульминаци — развязка) курма х=н=хтарасси; — героя ун=н х=тлан=в\ тата текстра търр\н пан= характеристика т=р=х хакласси; — автор ёинчен каласа парасси; — текстра геройсене характеристика пани т=р=х автор в\сем ёине м\нлерех п=хнине чухласси; — танлаштару, эпитет, метафора, гипербола, метоними, ирони =нлавсене (терминсене ас=нмас=р) хайлавра курма х=н=хтарасси. Литература вулав\н урок\сен тематика план\. 3 класс. 102 сехет.
|
|